Het volgende is een tijdlijn van de geschiedenis van het Romeinse Rijk, voornamelijk bestaande uit belangrijke juridische, territoriale en politieke veranderingen in het Romeinse koninkrijk, de Republiek en het Romeinse Keizerrijk (West). Ook belangrijke gebeurtenissen die verband houden met Romeinse keizers zijn een natuurlijk onderdeel van zo’n tijdlijn, en de toevoegingen aan deze tijdlijn komen vooral uit het boek “De twaalf Caesars”, geschreven door de keizerlijke biograaf Suetonius.
Het doel van deze tijdlijn is om een overzicht en een uitgebreid begrip van de Romeinse geschiedenis te bieden en als raamwerk te dienen voor het organiseren van kennis. Door bijvoorbeeld te weten wanneer Julius Caesar leefde en wat hij deed, kunnen we parallellen trekken, zoals het feit dat keizer Augustus zijn geadopteerde zoon was die de macht overnam na zijn dood, en dat de slavenopstand onder leiding van Spartacus plaatsvond tijdens zijn leven.
Deze tijdlijn van het Romeinse Rijk bestrijkt meer dan 1000 jaar, van 753 v.Chr. tot 1453 n.Chr., en zal noodzakelijkerwijs veel details weglaten. Neem gerust contact op als er belangrijke omissies blijken te zijn.
Inhoudsopgave
Romeinse Rijk tijdlijn: Het Romeinse koninkrijk
8e en 7e eeuw voor Christus
753 v.Chr: Romulus sticht Rome op de “Zeven Heuvels”, vestigt het Romeinse koninkrijk en wordt de eerste koning van Rome (van een totaal van zeven).
715 v.Chr: Numa Pompilius wordt de tweede koning van Rome.
673 v.Chr: Tullus Hostilius wordt de derde koning van Rome.
667 v.Chr.: Byzantium wordt gesticht door Megariaanse kolonisten.
642 v.Chr.: Tullus Hostilius sterft en Ancus Marcius wordt door de Curiatenvergadering, een van de wetgevende vergaderingen van het Romeinse Rijk, tot de vierde koning van Rome gekozen.
617 v.Chr: Ancus Marcius sterft.
616 v.Chr.: De Curiatenvergadering kiest Lucius Tarquinius Priscus als vijfde koning van Rome.
6e eeuw voor Christus
575 v.Chr.: De Senaat keurt regent Servius Tullius goed als de zesde koning van Rome.
535 v.Chr.: Servius Tullius wordt vermoord door zijn dochter Tullia Minor en haar echtgenoot Lucius Tarquinius Superbus, die zichzelf in de Curia Hostilia tot koning van Rome uitroept.
509 v.Chr.: Patriciër Lucretia wordt verkracht door de zoon van Lucius Tarquinius Superbus, Sextus Tarquinius; de Curiatenvergadering stemt ermee in om Superbus omver te werpen en een nieuwe regeringsvorm in te stellen waarin twee consuls samen de staat regeren; ze zweren dat ze nooit meer een koning over Rome zullen laten regeren, wat het einde van het Romeinse koninkrijk markeert.
Romeinse Rijk tijdlijn: De Romeinse Republiek
Nu het Romeinse koninkrijk ten einde loopt, begint een nieuwe periode genaamd de Romeinse Republiek. In de Romeinse Republiek bestaat er geen monarchie meer; in plaats daarvan worden twee consuls gekozen om samen te regeren. Dit systeem zorgt ervoor dat één persoon niet te veel macht verkrijgt, zoals Superbus had laten zien dat het desastreus mis kon gaan. Hoewel de Romeinse Republiek elementen kan bevatten van het democratische systeem dat we vandaag de dag kennen, kan zij op geen enkele manier als een democratie worden beschouwd. Met de Romeinse Republiek wordt een regeringssysteem tot stand gebracht dat vijf eeuwen zal duren voordat het in de eerste eeuw voor Christus door Julius Caesar wordt uitgedaagd.
509 v.Chr.: De eerste twee gekozen consuls zijn Lucius Junius Brutus en Lucius Tarquinius Collatinus. (Zie de Slag bij Silva Arsia.)
508 v.Chr.: Een Clusiaans leger slaagt er niet in Rome te veroveren. (Zie Romeins-Etruskische oorlogen.)
501 v.Chr.: De Senaat geeft consuls toestemming om in tijden van nationale crisis een dictator te kiezen uit de twee regerende consuls, als reactie op de dreiging van een mogelijke invasie door de Sabijnen; de dictator wordt degene die de cavaleriecommandant kiest.
500 v.Chr. (Ongeveer): Het Romeinse cijfersysteem is ontwikkeld.
5e eeuw voor Christus
496 v.Chr.: Invasie nabij het huidige Frascati in een poging Superbus weer aan de macht te brengen (zie Slag om Lake Regillus).
494 v.Chr: De Plebejers, onder leiding van Lucius Sicinius Vellutus, verlaten Rome en vestigen zich in het nabijgelegen Monte Sacro.
459 v.Chr.: De Senaat verhoogt het aantal Plebejische tribunes van twee naar tien, onder druk van het volk (zie Tribunes).
458 v.Chr.: Cincinnatus wordt voor de eerste keer tot dictator gekozen; hij verslaat de Aequians in de Slag om de berg Algidus, die een eed hadden geschonden en een offensief hadden georganiseerd; Cincinnatus wordt gevierd met een Romeinse triomf, legt de dictatuur neer en keert na 16 dagen terug naar zijn boerderij.
449 v.Chr.: De Plebejische Stamvergadering krijgt het vetorecht; de laatste fundamentele wetten van de Romeinse Republiek worden door de Twaalf Tafelen aangenomen.
447 v.Chr.: De Stamvergadering wordt opgericht en krijgt het recht om quaestoren te kiezen.
445 v.Chr.: Het huwelijk tussen patriciërs en plebejers wordt gelegaliseerd.
439 v.Chr.: Cincinnatus wordt voor de tweede keer tot dictator gekozen om te voorkomen dat Spurius Maelius graan gebruikt om steun te verwerven van de diverse plebejers; Maelius valt aan; Gaius Servilius Ahala doodt hem; Cincinnatus legt opnieuw de dictatuur neer en keert terug naar zijn boerderij.
430 v.Chr.: Een pest treft Rome.
4e eeuw voor Christus
400 voor Christus: De bouw van de Servische muur.
390 v.Chr.: Brennus en de Senones-Galliërs veroveren en plunderen Rome, beroemd met de uitroep “Vae victis!” (Wee de overwonnenen!).
343 v.Chr: Het begin van de Eerste Samnitische Oorlog.
338 v.Chr: De Latijnse Oorlog eindigt met een overwinning door Rome.
326 v.Chr.: Het einde van de Tweede Samnitische Oorlog.
321 v.Chr.: Het Caudine Forks-incident, waarbij twee Romeinse legers door Samnieten in een smalle vallei vastzaten en gedwongen werden zich over te geven.
3e eeuw voor Christus
298 voor Christus: de derde Samnitische oorlog.
287 v.Chr.: De definitieve oplossing van het conflict tussen de ordes met het aannemen van de Lex Hortensia.
264 v.Chr.: Het begin van de Eerste Punische Oorlog, voornamelijk over de controle over Sicilië.
241 v.Chr: De Eerste Punische Oorlog eindigt met een Romeinse overwinning en de verwerving van Sicilië.
218 v.Chr: Het begin van de Tweede Punische Oorlog, geleid door de beroemde Carthaagse generaal Hannibal.
216 v.Chr: De Slag bij Cannae, een verwoestende nederlaag voor de Romeinen in de Tweede Punische Oorlog.
202 v.Chr.: Het einde van de Tweede Punische Oorlog, met een Romeinse overwinning.
2e eeuw voor Christus
149 v.Chr.: Het begin van de Derde Punische Oorlog, culminerend in de vernietiging van Carthago.
146 v.Chr.: Het einde van de Derde Punische Oorlog, eindigend met de totale vernietiging van Carthago, waarbij de territoria Romeinse provincies werden.
133 v.Chr.: Het begin van de oorlog tegen Jugurthina.
123 v.Chr.: De slavenoorlogen beginnen.
1e eeuw voor Christus
91 v.Chr.: Het begin van de sociale oorlog, voornamelijk over de rechten en het burgerschap van de Italiaanse bondgenoten van Rome.
83 v.Chr: De conclusie van de sociale oorlog.
73 v.Chr.: Spartacus, een gladiator en voormalig Romeins soldaat, leidt een slavenopstand.
67 v.Chr.: Pompeius krijgt buitengewone bevoegdheden om piraten in de Middellandse Zee en Mithridates VI te bestrijden in de mithridatische oorlogen.
63 v.Chr.: Gaius Julius Caesar wordt verkozen tot een van de Pontifices Maximi.
59 v.Chr.: Julius Caesar wordt consul en vormt samen met Pompeius en Crassus het Eerste Triumviraat.
58 v.Chr.: Caesars eerste militaire campagne in Gallië begint.
53 v.Chr.: De dood van Crassus in Parthia.
52 v.Chr: De Slag bij Carrhae, een rampzalige nederlaag voor de Romeinen.
51 v.Chr.: Pompeius en de Senaat eisen dat Caesar zonder zijn leger naar Rome terugkeert.
49 v.Chr.: Caesar steekt de rivier de Rubicon over en begint de Grote Romeinse Burgeroorlog.
48 v.Chr: De slag bij Pharsalus, resulterend in een beslissende overwinning voor Caesar op Pompeius.
47 v.Chr: Pompeius wordt vermoord in Egypte.
45 v.Chr.: De definitieve nederlaag van Pompeius’ troepen bij Munda.
44 v.Chr.: Julius Caesar wordt vermoord door een groep senatoren op de Ides van maart.
43 v.Chr.: Het tweede driemanschap, bestaande uit Octavianus, Antonius en Lepidus, wordt gevormd.
42 v.Chr.: De slag bij Filippi, waar de troepen van het Tweede Triumviraat de moordenaars van Julius Caesar verslaan.
31 v.Chr.: De Slag bij Actium, waar de troepen van Octavianus die van Antonius en Cleopatra verslaan, wat leidt tot het einde van de Romeinse Republiek.
Romeinse Rijk tijdlijn: Het Romeinse Keizerrijk (West)
In de nasleep van de Slag bij Actium en de nederlaag van Antonius en Cleopatra wordt Octavianus de enige heerser van Rome. De Romeinse Republiek komt effectief tot een einde en het Romeinse Rijk begint met Octavianus als zijn eerste keizer, getiteld ‘Augustus’.
27 v.Chr.: De Romeinse Senaat geeft Octavianus de titel “Augustus”, wat het begin van het Romeinse Rijk markeert.
19 v.Chr: Agrippa verslaat de Cantabriërs in Hispania.
16 v.Chr: Agrippa sterft.
13 v.Chr: Augustus keert terug van Spanje naar Rome.
9 v.Chr: De dood van Drusus.
2 n.Chr.: De geboorte van Vespasianus.
4 n.Chr.: De geboorte van Caligula (Gaius Julius Caesar Germanicus).
5 n.Chr.: De geboorte van Nero (Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus).
6 n.Chr.: De dood van Marcellus.
9 n.Chr: De Slag om het Teutoburgerwoud resulteert in een grote Romeinse nederlaag in Germania.
12 n.Chr.: De dood van Julia.
14 n.Chr.: De dood van Augustus; Tiberius wordt keizer.
De Julius-Claudiaanse dynastie (27 v.Chr. – 68 n.Chr.)
De Julio-Claudiaanse dynastie omvat de regeringen van de eerste vijf Romeinse keizers. Deze keizers waren afstammelingen van de twee stichtende Romeinse families, de Julii (de familie van Julius Caesar) en de Claudii (de familie van Claudius).
14 n.Chr: Augustus sterft en Tiberius wordt keizer.
19 n.Chr.: De dood van Germanicus.
29 n.Chr.: De dood van Livia.
31 n.Chr.: Sejanus wordt geëxecuteerd.
37 n.Chr.: De dood van Tiberius; Caligula wordt keizer.
41 n.Chr.: De moord op Caligula; Claudius wordt keizer.
43 n.Chr.: De Romeinse verovering van Groot-Brittannië begint.
54 n.Chr.: De dood van Claudius; Nero wordt keizer.
59 n.Chr.: De dood van Agrippina de Jonge, de moeder van Nero.
Het jaar van de vier keizers (69 n.Chr.)
68 n.Chr.: Nero pleegt zelfmoord, wat leidt tot een chaotisch jaar waarin vier verschillende keizers kortstondig regeren.
69 n.Chr.: Het jaar van de vier keizers: Galba, Otho, Vitellius en Vespasianus nemen allemaal snel achter elkaar de titel van keizer aan.
De Flavische dynastie (69 n.Chr. – 96 n.Chr.)
69 n.Chr.: Vespasianus wordt keizer en vestigt de Flavische dynastie.
70 n.Chr.: De belegering van Jeruzalem door Titus resulteert in de vernietiging van de Tweede Tempel.
79 n.Chr.: De uitbarsting van de Vesuvius verwoest Pompeii en Herculaneum.
79 n.Chr.: Vespasianus sterft; Titus wordt keizer.
81 n.Chr.: De dood van Titus; Domitianus wordt keizer.
De vijf goede keizers (96 n.Chr. – 180 n.Chr.)
Deze periode wordt gekenmerkt door een opeenvolging van bekwame keizers die stabiliteit en welvaart brengen in het Romeinse Rijk.
96 n.Chr.: De dood van Domitianus; Nerva wordt keizer.
98 n.Chr.: De dood van Nerva; Trajanus wordt keizer.
117 n.Chr.: De dood van Trajanus; Hadrianus wordt keizer.
138 n.Chr.: De dood van Hadrianus; Antoninus Pius wordt keizer.
161 n.Chr.: De dood van Antoninus Pius; Marcus Aurelius wordt keizer.
De Severan-dynastie (193 n.Chr. – 235 n.Chr.)
Deze periode wordt gekenmerkt door een reeks kortstondige keizers, militaire conflicten en economische uitdagingen.
193 n.Chr.: Het jaar van de vijf keizers.
193 n.Chr.: Septimius Severus wordt keizer.
211 n.Chr.: De dood van Septimius Severus; Caracalla wordt keizer.
217 n.Chr.: De moord op Caracalla; Macrinus wordt keizer.
218 n.Chr.: De dood van Macrinus; Elagabalus wordt keizer.
222 n.Chr.: De dood van Elagabalus; Severus Alexander wordt keizer.
235 n.Chr.: De moord op Severus Alexander; de crisis van de derde eeuw begint.
De crisis van de derde eeuw (235 n.Chr. – 284 n.Chr.)
Deze periode wordt gekenmerkt door frequente wisselingen van keizers, militaire crises en de fragmentatie van het Romeinse rijk.
235 n.Chr.: De moord op Severus Alexander luidt de crisis van de derde eeuw in.
260 n.Chr.: Het Gallische rijk wordt gesticht door Postumus.
268 n.Chr.: Het Palmyreense rijk wordt gesticht door koningin Zenobia.
274 n.Chr.: Het Romeinse rijk wordt herenigd onder keizer Aurelianus.
De tetrarchie en de opkomst van Constantijn (285 n.Chr. – 337 n.Chr.)
Deze periode ziet de verdeling van het Romeinse Rijk in het Oost- en West-Romeinse Rijk en de opkomst van Constantijn de Grote.
285 n.Chr.: Diocletianus vestigt de tetrarchie en verdeelt het Romeinse rijk in vier delen.
293 n.Chr.: De oprichting van de bisdommen reorganiseert de Romeinse provincies.
306 n.Chr.: Constantijn de Grote wordt tot keizer uitgeroepen.
312 n.Chr: De slag om de Milvische brug, waar Constantijn Maxentius verslaat.
313 n.Chr.: Het Edict van Milaan verleent religieuze tolerantie aan christenen.
324 n.Chr.: Constantijn wordt de enige heerser van het Romeinse rijk en vestigt Constantinopel (Byzantium) als de nieuwe hoofdstad.
Het latere Romeinse rijk (337 n.Chr. – 476 n.Chr.)
Deze periode omvat het verval en de val van het West-Romeinse rijk.
337 n.Chr.: De dood van Constantijn de Grote; het rijk is verdeeld onder zijn zonen.
376 n.Chr.: De Hunnen verschijnen in Oost-Europa en veroorzaken een reeks migraties.
378 n.Chr.: De slag om Adrianopel resulteert in een grote Romeinse nederlaag tegen de Visigoten.
379 n.Chr.: Theodosius wordt de laatste Romeinse keizer die zowel het Oost- als het West-Romeinse rijk regeert.
410 n.Chr.: Rome wordt geplunderd door de Visigoten onder Alarik.
455 n.Chr.: Rome wordt geplunderd door de Vandalen.
476 n.Chr.: De traditionele datum voor de val van het West-Romeinse rijk, wanneer Odoacer, een Germaans hoofdman, Romulus Augustulus, de laatste Romeinse keizer, afzet.
Dit zijn de belangrijkste gebeurtenissen en keizers die de tijdlijn van het oude Rome vormden, vanaf de legendarische stichting tot de val van het West-Romeinse Rijk in 476 n.Chr. Dat gezegd hebbende, de geschiedenis van Rome is ongelooflijk rijk en complex, met nog veel meer gebeurtenissen en details dan in een beknopte tijdlijn kunnen worden behandeld.
Verdere lezingen
Als je deze laatste woorden leest, is het geweldig om te zien dat je al zo ver bent gekomen! Gebaseerd op uw interesse in het oude Rome, volgen hier nog enkele leessuggesties die u kunnen helpen dieper in te gaan op de verschillende aspecten van de Romeinse geschiedenis, politiek en cultuur die kort zijn genoemd in de tijdlijn hierboven:
- “De twaalf Caesars” van Suetonius: Deze primaire bron biedt fascinerende biografische verslagen van de eerste twaalf keizers van Rome.
- “SPQR: Een geschiedenis van het Romeinse Rijk” door Mary Beard: Dit boek biedt een uitgebreid en boeiend overzicht van de geschiedenis, politiek, samenleving en cultuur van Rome. Het is een uitstekende keuze voor lezers die op zoek zijn naar een goed begrip van het oude Rome.
- “De geboorte van Rome: de opkomst van het grootste wereldrijk aller tijden” door Anthony Everitt: Dit boek concentreert zich op de vroege geschiedenis van Rome, vanaf de legendarische oorsprong tot de opkomst van de Romeinse Republiek. Het biedt een gedetailleerd overzicht van de gebeurtenissen en personen die de vroege ontwikkeling van Rome vormden.
- “Rubicon: Het einde van de Romeinse Republiek” door Tom Holland: Als je geïnteresseerd bent in de overgang van de Romeinse Republiek naar het Romeinse Rijk, onderzoekt dit boek de turbulente laatste jaren van de Republiek en de opkomst van figuren als Julius Caesar.
- “De geschiedenis van Rome” door Titus Livius: Livius’ monumentale werk bestrijkt de geschiedenis van Rome vanaf de legendarische stichting tot de begindagen van het Romeinse Rijk. Het biedt waardevolle inzichten in de Romeinse cultuur en politiek.
- “Augustus” door Anthony Everitt: Als je dieper in het leven en de regering van Augustus wilt duiken, biedt deze biografie een gedetailleerd verslag van de prestaties en nalatenschap van de eerste Romeinse keizer.
- “The Roman Revolution” door Ronald Syme: Dit klassieke werk onderzoekt de transformatie van de Romeinse Republiek in het Romeinse Rijk. Het is belangrijk leesvoer voor diegenen die geïnteresseerd zijn in de politieke en sociale veranderingen van deze periode.
- “Caesar” door Adrian Goldsworthy: Voor een gedetailleerd onderzoek van het leven van Julius Caesar en de impact op Rome wordt deze biografie ten zeerste aanbevolen. Het geeft inzicht in de militaire campagnes, politieke carrière en moord van Caesar.
- “Spartacus” van Barry Strauss: Als je de slavenopstand van Spartacus intrigerend vond, biedt dit boek een gedetailleerd verslag van de gebeurtenissen en de historische context rond deze beroemde opstand.
- “The Fall of the Roman Empire” door Peter Heather: Om een dieper inzicht te krijgen in het verval en de val van het West-Romeinse Rijk, onderzoekt dit boek de complexe interacties tussen Rome en verschillende barbaarse groepen.
Deze boeken zouden u een schat aan informatie en perspectieven moeten bieden op verschillende aspecten van de Romeinse geschiedenis. U kunt degene kiezen die het beste aansluiten bij uw interesses en voorkeuren. Veel leesplezier!
Last Updated on 29. oktober 2023 by Frode Osen