Onder de Griekse goden was de Hades-god vooral bekend als de heerser van de onderwereld en de doden. In de Romeinse mythologie is zijn tegenhanger Pluto.
In tegenstelling tot de andere goden die op de berg Olympus woonden, was het domein van Hades de onderwereld, een uitgestrekt en somber rijk onder de aarde.
Ondanks dat hij vaak wordt geassocieerd met de dood en het macabere, zijn de rol en het karakter van Hades complexer en genuanceerder dan zijn gebruikelijke vertolking in de populaire cultuur.
In dit artikel neem ik je mee door een gedetailleerd onderzoek naar de oorsprong, attributen, mythen, symbolen en zijn rol van Hades in de Griekse religie en mythologie.
Inhoudsopgave
Oorsprong en familie van de Hades-god
Hades, ook bekend als Plouton (wat “de Rijke” betekent), is de zoon van de Titanen Kronos En Rhea, waardoor hij lid was van de eerste generatie Olympische goden. Hij is de oudere broer van Zeus, de koning van de goden, en Poseidon, de god van de zee.
Andere broers en zussen zijn onder meer:
Toen de Hades-god en zijn broers werden geboren, werden ze opgeslokt door hun vader, Cronus, vanwege een profetie dat een van zijn kinderen hem op een dag zou omverwerpen.
Ze werden later gered door Zeus, die een opstand leidde tegen Cronus en de Titanen, resulterend in de Titanomachy, een tienjarige oorlog tussen de Olympiërs en de Titanen.
Na hun overwinning trokken de drie broers – Zeus, Poseidon en Hades – het lot om de kosmos onder elkaar te verdelen. Zeus werd de heerser van de lucht, Poseidon nam de controle over de zee over en Hades kreeg heerschappij over de onderwereld.
Op de foto hierboven zie je dit proces plaatsvinden.
Hades en de onderwereld
De onderwereld, die vaak eenvoudigweg ‘Hades’ wordt genoemd, is een uitgestrekt en schimmig rijk dat zich onder de aarde bevindt. Het is waar de zielen van de overledene na de dood naartoe zouden gaan.
De onderwereld wordt gewoonlijk omschreven als een donkere en sombere plek, gescheiden van de wereld van de levenden door de rivieren Styx, Acheron, Lethe, Phlegethon en Cocytus. Elke rivier heeft zijn eigen unieke eigenschappen en symbolische betekenissen:
- Styx: De rivier van haat, die de onderwereld omringt.
- Acheron: De rivier van pijn, waar de veerman Charon vervoert zielen naar de ingang van de onderwereld.
- Lethe: De rivier van vergetelheid, waarvan het water ervoor zorgde dat de zielen van de doden hun aardse leven vergaten.
- Phlegethon: De rivier van vuur.
- Cocytus: De rivier van het gejammer.
Het rijk van Hades wordt vaak afgebeeld als een plaats van oordeel, waar zielen naar verschillende regio’s worden gestuurd op basis van hun daden in het leven.
De deugdzame zielen zouden naar de Elysische velden, een paradijsachtig gebied, waartoe de goddelozen veroordeeld zouden zijn Tartarus, een plaats van kwelling.
Degenen die noch een deugdzaam, noch een slecht leven leidden, woonden in de Asphodel-weiden, een neutraal gebied.
De onderwereld omvat ook het paleis van Hades, bewaakt door Cerberus, een driekoppige hond die voorkomt dat de doden weggaan en de levenden binnenkomen.
Mythen over de Hades-god
De Hades-god wordt in een aantal Griekse mythen afgebeeld. Ondanks het algemene idee dat hij een slecht karakter heeft, en dat hij vaak wordt afgeschilderd als streng, onverzettelijk en soms gevreesd, wordt hij niet als slecht beschouwd.
In tegenstelling tot latere afbeeldingen van de Duivel in de christelijke theologie, werd Hades niet gezien als een kwaadwillig wezen, maar eerder als een noodzakelijk onderdeel van de kosmische orde, die de doden presideerde en de juiste balans tussen leven en dood waarborgde.
Hades verliet zelden de onderwereld en was niet vaak betrokken bij de aangelegenheden van goden en stervelingen. In verschillende belangrijke mythen is hij echter een sleutelfiguur:
De ontvoering van Persephone
Een van de meest bekende mythen over Hades is de ontvoering van Persephone, de dochter van Demeter.
Volgens de mythe werd de Hades-god verliefd op Persephone en ontvoerde hij haar terwijl ze bloemen aan het plukken was, en nam haar mee naar de onderwereld om zijn vrouw te worden.
Demeter, de godin van de landbouw en de vruchtbaarheid, werd verwoest door de verdwijning van haar dochter en veroorzaakte een grote hongersnood door haar geschenken van de aarde te onthouden.
Om de situatie op te lossen kwam Zeus tussenbeide en er werd besloten dat Persephone een deel van het jaar bij haar moeder op aarde zou doorbrengen (lente en zomer) en het andere deel bij Hades in de onderwereld (herfst en winter).
Orpheus en Eurydice
Een andere beroemde mythe over Hades is die van Orpheus en Eurydice.
Orpheus, een getalenteerde muzikant, daalde af naar de onderwereld om zijn overleden vrouw Eurydice terug te brengen.
Zijn muziek was zo mooi dat het de harten van Hades en Persephone verzachtte, die ermee instemden Eurydice terug te laten keren naar de wereld van de levenden, op één voorwaarde: Orpheus mag niet naar haar omkijken voordat ze de oppervlakte bereikten.
Echter, overweldigd door twijfel en angst, draaide Orpheus zich om naar Eurydice te kijken net voordat ze de bovenwereld bereikten, en ze was voor altijd voor hem verloren.
De twaalf werken van Heracles
Hades komt ook voor in de mythe van Heracles (Hercules) tijdens zijn Twaalfde Arbeid, waarbij gevangenneming betrokken was Cerberus, de bewaker van de onderwereld.
Heracles vroeg toestemming aan Hades om Cerberus naar de oppervlakte te brengen, en Hades stemde ermee in, op voorwaarde dat Heracles geen wapens gebruikte om het wezen te onderwerpen.
Heracles slaagde erin Cerberus te worstelen en hem naar de oppervlakte te brengen, om hem later ongedeerd terug te brengen naar Hades.
Symbolen en attributen van Hades
De Hades-god wordt geassocieerd met verschillende symbolen die je misschien hebt gezien in verschillende tekenfilms, films of andere afbeeldingen van hem. Dit zijn enkele van de belangrijkste symbolen die zijn heerschappij over de onderwereld en zijn rol in de Griekse mythologie weerspiegelen:
- Het roer van de duisternis (dop van onzichtbaarheid): Een magische helm die door de Cyclopen aan Hades werd gegeven tijdens de Titanomachy, waardoor de drager onzichtbaar wordt. Hades gebruikte deze helm met groot succes, zowel in de strijd als bij het behouden van zijn mysterieuze aanwezigheid.
- Cerberus: De driekoppige hond die de ingang van de onderwereld bewaakt en ervoor zorgt dat de doden niet weggaan en de levenden niet zonder toestemming binnenkomen.
- De Bident: Een tweeledige staf, vergelijkbaar met de drietand van Poseidon, vaak afgebeeld als een symbool van zijn autoriteit.
- Cipressen en narcissenbloemen: Planten geassocieerd met rouw en dood, vaak verbonden met Hades en de onderwereld.
- Hoorn des overvloeds: Dit symbool, ook bekend als de ‘hoorn des overvloeds’, duidt op de rijkdom en overvloed die van de aarde komt en weerspiegelt de associatie van Hades met de rijkdommen die ondergronds worden gevonden, zoals edele metalen en edelstenen.
Aanbidding en cultus van de Hades-god
Hades was een god die zelden op dezelfde manier werd aanbeden als de Olympische goden zoals Zeus of Athene.
De Grieken waren over het algemeen terughoudend om de naam van Hades rechtstreeks aan te roepen vanwege de angst en het bijgeloof rond de dood. (Net als Voldemort, die in de boeken en films over “Harry Potter” vaak wordt aangeduid als Hij-die-niet-genoemd mag worden.)
In plaats daarvan werd hij vaak aangeduid met eufemismen, zoals Plouton (de Rijke), waarin zijn controle over de verborgen rijkdommen van de aarde werd benadrukt.
Desondanks waren er bepaalde sekten en heiligdommen gewijd aan de Hades-god, vooral in regio’s zoals Elis, Epirus, En Eleusis.
Deze sekten waren vaak verbonden met mysteriereligies, zoals de Eleusinische mysteries, waarin de cyclus van leven, dood en wedergeboorte centraal stond, waarbij Hades en Persephone een centrale rol speelden in de rituelen.
Op deze locaties werden rituelen uitgevoerd om Hades te eren en gunst voor de overledene te zoeken.
Hades in kunst, literatuur en moderne media
Hades wordt afgebeeld in vele vormen van oude Griekse kunst en literatuur.
In de beeldende kunst wordt hij vaak afgebeeld als een koninklijke figuur met een donkere baard en een sombere uitdrukking, meestal met een kroon of helm.
Hij wordt soms afgebeeld met zijn vrouw Persephone, of naast zijn voogd, Cerberus.
In tegenstelling tot andere goden die vaak in dynamische en heroïsche scènes worden afgebeeld, is de beeldtaal van Hades ingetogener, wat zijn rol als heerser over de doden weerspiegelt.
In de literatuur komt Hades voor in de werken van dichters als Homerus, Hesiodus, en latere auteurs houden ervan Ovidius en Vergilius. Deze teksten geven gedetailleerde beschrijvingen van zijn karakter, mythen en interacties met goden en stervelingen.
Het imago van Hades is in de moderne tijd geëvolueerd en wordt vaak verkeerd voorgesteld als een gemene figuur die lijkt op de christelijke duivel.
In de Griekse mythologie was Hades echter nooit kwaadaardig of demonisch, zoals ik eerder in dit artikel al zei; hij was eenvoudigweg de onpartijdige opzichter van de doden.
Hedendaagse afbeeldingen in literatuur, film en videogames zijn gevarieerd, waarbij sommige werken trouw blijven aan zijn oude portret als een krachtige en enigmatische god, terwijl andere een meer sinistere of tragische interpretatie benadrukken.
Als god van de onderwereld was het niet de rol van Hades om de doden te straffen, maar om het evenwicht tussen leven en dood in de kosmos te waarborgen.
Zijn mythen en symbolen weerspiegelen een diep cultureel begrip van de dood, het hiernamaals en de natuurlijke cycli van de aarde.
De Hades-god is verre van alleen maar de god van de dood, maar heeft verschillende kanten die zowel angst als respect bij de oude Grieken opwekten.
Last Updated on 5. september 2024 by Frode Osen